Wielki powrót lastryko

Moda na industrialne wnętrza sięga do różnych rozwiązań stosowanych w budownictwie przemysłowym czy obiektach użyteczności publicznej. Po erze dominacji okładzin z żywicy i betonu architektonicznego przyszedł czas na tak powszechnie kiedyś stosowane wzorzyste okładziny kompozytowe z betonu (lub spoiwa żywicznego) i dekoracyjnego kruszywa, np. marmuru, granitu, bazaltu czy kwarcu. Lastryko (nazywane też lastriko terrazzo czy lastrico) stało się jednym z ulubionych materiałów projektantów zarówno przestrzeni zewnętrznych, jak i pomieszczeń budynków użyteczności publicznej. Wkroczyło też do przestrzeni mieszkalnych, stając się jednym z synonimów nowoczesnego domu.

Dawne poczciwe lastryko

Przedstawicielom starszego pokolenia Polaków imitacja kamienia nie kojarzy się dobrze. W czasach PRL-u lastryko było synonimem bylejakości i przywodziło na myśl raczej braki materiałowe niż produkt o wysokich walorach estetycznych. W latach 70., 80. i 90. ubiegłego wieku był to bardzo popularnym materiał konstrukcyjny, a zarazem wykończeniowy, stosowany powszechnie głównie z powodu braków innych produktów. Z mieszanek betonowych z dodatkiem kruszywa wykonywano wierzchnią warstwę konstrukcji schodów, wylewano posadzki, konstruowano parapety, był to również materiał bardzo popularny do budowy nagrobków. Podstawą lastryko był cement, który nadawał mieszance szarografitowy kolor, ale ostateczny efekt estetyczny zależał od rodzaju dodanego kruszywa. Proces szlifowania i polerowania wydobywał kolorystykę i kształt kamyków, ale dzięki temu zabiegowi lastryko mogło jednocześnie stanowić gładką warstwą okładzinową. Dzięki zastosowaniu twardych materiałów był to materiał o dużej wytrzymałości mechanicznej oraz niskiej nasiąkliwości, miał jednak niewielką odporność na zabrudzenia. Proces polerowania, choć pozwalał uzyskać gładką powierzchnię okładziny, otwierał pory, w które wnikał brud. Lastryko wymagało więc okresowego czyszczenia, które wykonywało się domowym sposobem lub z użyciem szlifierki kamieniarskiej. Jest wiele przykładów „zakrywania” lastryko np. zniszczone, wątpliwej urody parapety z lastryko dość powszechnie malowano kryjącą emalią.

Ekonomia włoskiego terazzo

Niechlubna historia polskiego lastryko nie jest jednak źródłem inspiracji projektantów – warto wiedzieć, że lastryko znane było już w starożytności, a swój prawdziwy renesans przeżywało we Włoszech kilkaset lat temu. Terazzo to włoska nazwa lastryko, które na powszechną skalę używano, by wykorzystać ogromne zasoby kruszyw marmuru z włoskich kamieniołomów. Jest to więc produkt powstający z odpadów. Niski koszt produkcji sprawiał, że ten sposób uzyskiwania materiałów posadzkowych rozpowszechnił się w całej Europie. Oprócz wody, cementu i marmurowych kruszyw do mieszanki dodawano barwniki – to dzięki nim i licznym odcieniom marmuru włoskie terazzo odznaczało się, w przeciwieństwie do polskiego lastryko, większą różnorodnością barw – tradycyjne to białe, szare, czarne oraz czerwone. Do takiej tradycji nawiązują również współcześni projektanci lastryko, odważnie eksperymentując zarówno z barwnikami mieszanek, jak i samymi kruszywami: oprócz kamienia stosowane są również szkło i metal. Zdarzają się także modele, w których materiałem wypełniającym, zamiast tradycyjnego kamienia, są połamane elementy terrazzo w różnych kolorach.

Lastryko w postaci gotowych mieszanek

Obecna moda na lastryko sprawiła, że producenci materiałów budowlanych i wykończeniowych opracowali bardzo prosty system uzyskiwania modnej okładziny. Gotową mieszankę betonu dekoracyjnego z zwartością kruszywa bazaltowego lub kwarcowego wylewa się na wcześniej zastygniętą już warstwę betonu konstrukcyjnego – warstwa lastryko ma wówczas grubość od 1 do 3 cm. W skład systemu wchodzą też inne produkty gwarantujące trwałość okładziny: preparaty gruntujące, którymi pokrywa się podłoże, czyli wylewkę betonową, warstwę sczepną, czyli klej, który łączy beton dekoracyjny z podłożem, preparaty pielęgnujące i nabłyszczające. Rozwiązanie to pozwala uzyskać efekt okładziny marmurowej czy granitowej, ale o wyższych od naturalnych kamieni właściwościach użytkowych. Lastryko z mieszanek jest odporne na ścieranie, promieniowanie UV, różne rodzaje plam, łatwiej jest też je wyczyścić. Technologia lastryko z gotowych mieszanek pozwala też wkomponować dowolny wzór w posadzkę.

Sięgając po gotowe rozwiązania lastryko, warto wiedzieć, że na rynku są produkty bazujące na dwóch rodzajach spoiwa: tradycyjnym cementowym oraz żywicznym. Lastryka z żywic syntetycznych są dostępne w bogatszej i bardziej żywej gamie kolorów niż terrazzo cementowe. Mogą one tworzyć również cieńsze posadzki oraz być wykorzystywane jako okładzina nietypowych, trudnych powierzchni, np. pionowych ścian.

Płytki terazzo

Lastryko robi karierę również jako wzór płytek ceramicznych. Modne płytki terazzo to nic innego jak płytki gresowe o efekcie lastryko. Kolekcje z takim wzorem proponuje wielu producentów płytek, śmiało eksperymentując z motywem. Zdarza się, że  „zatopione w betonie” kamyki przybierają bardzo duże rozmiary lub odważne kolory. Zwolenników gotowej okładziny lastryko może też przekonać dostępność wymiarów gresu – największe mają formaty nawet 120 x 240 cm, co pozwala uzyskać duże powierzchnia okładzin bez spoin.

zdjęcia: materiały prasowe, AdobeStock