Standardy budowy domu energooszczędnego

We współczesnym budownictwie stosuje się wiele rozwiązań określanych jako energooszczędne. W klasyfikacjach stosowanych w krajach europejskich bierze się się pod uwagę kilka punktów odniesienia: wskaźnik zapotrzebowania na energię użytkową EUco (klasyfikacja według normy ISO) lub wskaźnik zapotrzebowania na energię końcową EK (np. w Niemczech jest on podstawą do klasyfikacji na klasy energooszczędności). 

W Polsce do niedawna nie było sformułowanych jednoznacznych kryteriów podziału domów ze względu na stopień ich efektywności energetycznej. W praktyce projektowej jako punkt odniesienia stosowano wskaźnik EUco – za domy energooszczędne uznawano budynki, które osiągały tę wartość na poziomie 40-60 kWh/(m²^.rok). W powszechnej świadomości określenia takie jak „dom energooszczędny”, „dom niskoenergetyczny” czy „dom pasywny” są często nadużywane i stosowane jako określenie budynku, do budowy którego użyto materiałów o wysokich parametrach termoizolacyjnych, zainstalowano efektywny system grzewczy, a szczególnie wykorzystano urządzenia wykorzystujące energię odnawialną. Czas chaosu pojęciowego w tym względzie powoli mija. Wymagania prawne zmuszają nas do wypracowania nowych standardów budynków energooszczędnych i uporządkowania różnych pojęć, odnoszących się do budownictwa energooszczędnego.

Budynek energooszczędny – klasyfikacja według ISO

Według normy ISO budynek energooszczędny to budynek, którego sezonowy wskaźnik zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP osiąga wartość poniżej poziomu 70 kWh (m^2.rok). W europejskiej normie ISO został wprowadzony podział poziomu energooszczędności w zależności od ilości energii potrzebnej do ogrzania 1 m² budynku w ciągu roku:

• powyżej 70 kWh/(m^2.rok) – dom poza klasą energooszczędności,

• 30-70 kWh/(m^2.rok) – dom energooszczędny,

• 15-30 kWh/(m^2.rok) – dom niskoenergetyczny,

• 0-15 kWh/(m^2.rok) – dom pasywny,

• 0 kWh/(m^2.rok) – dom zeroenergetyczny,

• budynek o dodatnim bilansie energetycznym – dom plusenergetyczny.

Wyższy poziom energooszczędności – dom pasywny

Wśród budynków energooszczędnych popularne stały się domy pasywne. Mają szczególnie małe zapotrzebowanie na ciepło, nieprzekraczające 15 kWh/(m²^.rok). Osiąga się to przez ich ocieplenie domu materiałami o najlepszych parametrach, wyeliminowanie mostków cieplnych, zapewnienie szczelności powietrznej przegród, zastosowanie wentylacji z odzyskiem ciepła i rozwiązań, umożliwiających bierne pozyskiwanie energii słonecznej oraz jej akumulację w masywnych przegrodach budowlanych. Związane z tym dodatkowe wydatki rekompensuje możliwość rezygnacji z typowej instalacji grzewczej. Do ogrzania domu pasywnego wystarczają bowiem zyski ciepła pochodzące z nasłonecznienia, działających urządzeń elektrycznych i przebywających wewnątrz ludzi. Do ich uzupełniania stosuje się nagrzewnice powietrza instalowane w systemie wentylacji – podgrzewające powietrze nawiewane do pomieszczeń. Pierwsze domy pasywne powstały w Niemczech w latach 90. XX w. Ich popularność można wytłumaczyć atrakcyjnym stosunkiem nakładów finansowych ponoszonych na budowę (o 10-30% wyższych niż w przypadku domów standardowych) do uzyskiwanych korzyści – koszty utrzymania takich budynków energooszczędnych są tak niskie, że można je uznać za znikome.

Dom idealny – budynek zeroenergetyczny

To budynek energooszczędny, który można zaliczyć do energetycznie samowystarczalnych, obecnie jest jeszcze w fazie eksperymentalnej. Nie wykorzystuje on konwencjonalnych źródeł energii ani do ogrzewania, ani do oświetlenia, ani nawet do zasilania sprzętu AGD. Budynek taki może produkować energię, a jej nadwyżki sprzedawać do państwowej sieci energetycznej, co czyni go plusenergetycznym. Jednak ta technologia jest jeszcze zbyt kosztowna i nie jest ekonomicznie uzasadniona.

Energooszczędność mierzona w litrach

Można spotkać się też z klasyfikacją budynków energooszczędnych, w których jako kryterium przyjęto ilość zużycia oleju opałowego w przeliczeniu na m² ogrzewanej powierzchni na rok.

Budynek energooszczędny 7-litrowy – charakteryzuje się zapotrzebowaniem na energię cieplną na poziomie około 70 kWh/(m²^.rok), czyli około 7 litrów oleju opałowego w przeliczeniu na m² ogrzewanej powierzchni na rok.

Budynek energooszczędny 5-litrowy – zapotrzebowanie na energię cieplną wynosi około 50 kWh/(m²^.rok), czyli około 5 litrów oleju opałowego w przeliczeniu na m² ogrzewanej powierzchni na rok.

Budynek energooszczędny 3-litrowy – zapotrzebowanie na energię cieplną wynosi około 30 kWh/(m²^.rok), czyli około 3 litry oleju opałowego w przeliczeniu na m² ogrzewanej powierzchni na rok.

Budynek pasywny – charakteryzuje się zapotrzebowaniem na energię cieplną na poziomie około 15 kWh/(m²^.rok), czyli około 1,5 litra oleju opałowego w przeliczeniu na m² ogrzewanej powierzchni na rok.

Aktualne standardy domów energooszczędnych w Polsce

Pierwszą próbą usystematyzowania określeń budynków energooszczędnych i tym samym stworzenia nowych standardów energooszczędności był uruchomiony z początkiem 2013 r. program NFOŚWiGW dopłat do kredytów na budowę domów energooszczędnych i na zakup mieszkań wybudowanych w budynkach energooszczędnych. Dotacja ta przewidziana była dla dwóch standardów energetycznych: domów NF40, czyli budynku, którego wskaźnik zapotrzebowania na energię nie przekroczy 40 kWh/(m^2.rok), oraz NF15 o wskaźniku nie większym niż 15 kWh/(m^2.rok). Program został zamknięty, ale wymagania sprecyzowane przez NFOŚWiGW dla wielu biur projektowych stały się pomocne przy określaniu standardu energetycznego budynku i nadal są punktem odniesienia w pracy wielu projektantów. 

Zdjęcia: Silka, VMZINC, Fotolia.com