Przepisy przeciwpożarowe – co obowiązuje inwestora budującego dom jednorodzinny

Projekt domu powinien uwzględniać wszelkie zalecenia odnośnie bezpieczeństwa przeciwpożarowego zawarte w Polskich Normach i Warunkach Technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Nie da się zbudować domu zupełnie niepalnego, ale budynek mieszkalny musi być tak zaprojektowany, aby jego konstrukcja w razie pożaru zachowywała nośność na tyle długo, ile wymagają przepisy. Trzeba też zagwarantować ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku, a także ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie zabudowania. Dom musi zapewnić ludziom możliwość ewakuacji w razie wybuchu pożaru. Budynki mieszkalne jednorodzinne zaliczane są do kategorii ZL IV. W praktyce domy takie, podobnie jak rekreacyjne, zagrodowe i wielorodzinne nie przekraczające wysokości 3 kondygnacji naziemnych zwolnione są z wymagań dotyczących klasy odporności pożarowej. Gdyby było inaczej, prawo nie dopuszczałoby na przykład wznoszenia domów z bali.

Szczegółowe ustalenia dotyczące powyższych zagadnień zamieszczone są rozporządzeniu „Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki oraz ich usytuowanie”, a także w Polskich Normach oraz odrębnych przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej.

Usytuowanie domu a przepisy przeciwpożarowe

Odpowiednie przepisy regulują odległość budynków od siebie, granic posesji lub ścian lasu. Między budynkami mieszkalnymi (kategoria ZL IV) a mieszkalnymi lub inwentarskimi musi być pozostawiony pas wolnego terenu wynoszący 8 m. Może być węższy i wynosić 3 m, gdy ściana najbliższa sąsiedniego budynku nie ma okien. Może być też jeszcze mniejsza – minimum 1,5 m, gdy wynika tak z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Odległość budynku mieszkalnego od ściany lasu musi wynosić minimum 12 m. Podobnie między budynkami, z których ściana jednego, sąsiadująca z drugim budynkiem lub też jego dach mogą rozprzestrzeniać ogień. Gdy dotyczy to obu sąsiednich domów, odległość minimalna to 16 m. Między budynkiem mieszkalnym a działką niezabudowaną trzeba pozostawić wolny pas szerokości nie mniejszej niż 4 m (lub 3 m, gdy w ścianie wychodzącej na tę działkę nie ma okien).

Ściana bez otworów okiennych i drzwi może stać w odległości mniejszej niż 1,5 m lub wręcz znajdować się na granicy działek, jeśli działka ma szerokość mniejszą niż 16 m. Podobnie, gdy ściana nie będzie dłuższa i wyższa od ściany budynku sąsiedniego. Musi to być jednak tak zwana ściana oddzielenia przeciwpożarowego. Ściana taka musi być wybudowana z elementów o klasie odporności ogniowej minimum REI 60. To samo wymaganie dotyczy ścian międzybudynkowych w zabudowie bliźniaczej lub szeregowej.

W ścianach oddzielenia przeciwpożarowego mogą być otwory wpuszczające światło (na przykład ścianki z luksferów) o klasie odporności ogniowej minimum E 30, ale pod warunkiem, że ich powierzchnia nie przekracza 10% łącznej powierzchni tejże ściany. 

Konieczne powiadomienie straży

Inwestor, który ma obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego lub zamierza użytkować budynek przed formalnym zakończeniem budowy jest zobowiązany powiadomić Państwową Straż Pożarną o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do użytkowania domu. Straż dokonuje w tym celu kontroli zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym. Jeśli nie zostały spełnione wymagania ochrony przeciwpożarowej, opinia straży zawiera również informację, że obiekt nie spełnia takich wymagań. 

W przypadku stwierdzenia niezgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym Państwowa Straż Pożarna powiadamia o tym właściwy Inspektorat Nadzoru Budowlanego.

Podczas wizyty przedstawiciela Straży Pożarnej trzeba mu okazać:

• pozwolenie na budowę,
  
• dokumentację projektową,
  
• oświadczenie kierownika budowy o zgodności wykonania obiektu budowlanego z dokumentacją projektową, warunkami pozwolenia na budowę, obowiązującymi przepisami i normami oraz sztuką budowlaną,
  
• protokoły pomiarów instalacji elektrycznej (rezystancja izolacji przewodów i urządzeń), gazowej (pomiar szczelności),
  
• protokół, opinię kominiarską, stwierdzające prawidłowość podłączeń i drożność przewodów kominowych,
  
• aprobaty techniczne i certyfikaty zgodności ITB (Instytut Techniki Budowlanej) dla materiałów i elementów budowlanych oraz urządzeń służących ochronie przeciwpożarowej; klasyfikacje ogniowe dla materiałów budowlanych stanowiących wystrój wnętrz,
  
• aprobaty techniczne i certyfikaty zgodności CNBOP (Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej) dla urządzeń służących ochronie przeciwpożarowej – jeśli takie są zainstalowane w budynku.
  

Oświadczenie o braku sprzeciwu lub uwag ze strony Państwowej Straży Pożarnej powinno zostać wydane w ciągu 14 dni. Dołącza się je do innych dokumentów, niezbędnych podczas zgłaszania zakończenia budowy w powiatowym Inspektoracie Nadzoru Budowlanego.

Straży nie wzywa się, jeśli nie musimy uzyskać pozwolenia na użytkowanie, a jedynie zgłaszamy zakończenie budowy do Inspektoratu Nadzoru Budowlanego.

Obowiązki inwestora po zamieszkaniu

Wiele przepisów przeciwpożarowych dotyczy użytkowania domu i działki, na której stoi. Na przykład zabronione jest składowanie materiałów palnych poza obrębem budynku, w odległości mniejszej niż 4 m od granicy z działką sąsiednią. Wewnątrz domu materiały palne, w tym te zastosowane jako wykończeniowe, nie mogą znajdować się bliżej niż 50 cm od urządzeń i instalacji mogących wytwarzać temperaturę od 100^oC w górę. Dotyczy to również odległości od rozdzielnic prądu, przewodów lub gniazd elektrycznych siłowych, przewodów uziemiających. Zabronione jest ponadto składowania w domowych pomieszczeniach niemieszkalnych materiałów palnych lub wybuchowych. Niedozwolone jest także ograniczanie dróg mających zapewnić ewakuację z domu w razie pożaru, na przykład poprzez zastawienie ich meblami. Gdy żarówki mają oprawy z materiałów palnych, trzeba zapewnić między nimi a takimi oprawami 5 cm odstęp.

Oczywiście wiele z tych przepisów jest właściwie martwa, bo nikt nie przeprowadza kontroli w zamieszkanych budynkach, ale warto mieć świadomość, że istnieją i należy przestrzegać ich dla własnego bezpieczeństwa.

zdjęcia: CRH Klinkier, Fotolia.com, Wienerberger