Pojęcia i definicje

Chcesz zbudować dom energooszczędny? Poznaj terminologię ułatwiającą ci zrozumienie wiedzy związanej z budownictwem energooszczędnym.

BADANIE TERMOWIZYJNE

– rodzaj badania pozwalającego zaobserwować rozkład temperatur na badanej powierzchni. Celem badania termowizyjnego jest wskazanie miejsc i elementów budynku o zmniejszonej izolacyjności cieplnej, przez które ucieka więcej ciepła niż przez pozostałe miejsca w przegrodzie. Zdjęcia wykonywane są specjalnym aparatem IR. Badanie termowizyjne może być całkowite lub uproszczone.

BILANS ENERGETYCZNY

– pojęcie klasyfikujące budynek jako energooszczędny. Jest to różnica między stratami ciepła a zyskami energii doprowadzanej do budynku z naturalnych źródeł. Pozytywny bilans jest wtedy, gdy straty energii są mniejsze niż zyski. Im większe zyski, tym mniej energii ze źródeł konwencjonalnych trzeba będzie zużyć, aby zapewnić odpowiednia temperaturę w domu.

BSO, ETICS, CZYLI TRADYCYJNY SYSTEM OCIEPLEŃ

– polega na przymocowaniu klejem i kołkami płyt izolacyjnych (wełna mineralna lub styropian), wykonaniu na nich warstwy zbrojonej (zaprawa szpachlowa z wtopioną siatką z włókna szklanego) oraz wykończeniu elewacji tynkiem cienkowarstwowym. Warstwa zbrojona zabezpiecza izolację termiczną przed uszkodzeniem mechanicznym, a jednocześnie stanowi równe i dostatecznie nośne podłoże pod tynk. Zaleca się korzystanie z kompletnych systemów ociepleniowych, w których przynajmniej produkty chemii budowlanej pochodzą od jednego producenta. Zapewnia to dobrą współpracę wszystkich warstw.

BUDYNEK ENERGOOSZCZĘDNY

– klasyfikacja według normy ISO – to budynek, którego sezonowy wskaźnik zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP osiąga wartość poniżej poziomu 70 kWh/(m²∙rok).

BUDYNEK ENERGOOSZCZĘDNY 3-LITROWY

– zapotrzebowanie na energię cieplną wynosi około 30 kWh/(m²∙rok), czyli około 3 litry oleju opałowego w przeliczeniu na m² ogrzewanej powierzchni na rok.

BUDYNEK ENERGOOSZCZĘDNY 5-LITROWY

– zapotrzebowanie na energię cieplną wynosi około 50 kWh/(m²∙rok), czyli około 5 litrów oleju opałowego w przeliczeniu na m² ogrzewanej powierzchni na rok.

BUDYNEK ENERGOOSZCZĘDNY 7-LITROWY

– charakteryzuje się zapotrzebowaniem na energię cieplną na poziomie około 70 kWh/(m²∙rok), czyli około 7 litrów oleju opałowego w przeliczeniu na m² ogrzewanej powierzchni na rok.

BUDYNEK NISKOENERGOCHŁONNY

– o względnie małych potrzebach energetycznych na etapie produkcji materiałów, wznoszenia obiektu, wieloletniej eksploatacji, ewentualnej modernizacji i likwidacji.

BUDYNEK PASYWNY

– charakteryzuje się zapotrzebowaniem na energię cieplną na poziomie około 15 kWh/(m²∙rok), czyli około 1,5 litra oleju opałowego w przeliczeniu na m² ogrzewanej powierzchni na rok.

BUDYNEK ZEROENERGETYCZNY

– to budynek energetycznie samowystarczalny, obecnie jest jeszcze w fazie eksperymentalnej. Nie wykorzystuje on konwencjonalnych źródeł energii ani do ogrzewania, ani do oświetlenia, ani nawet do zasilania sprzętu AGD. Budynek taki może produkować energię do państwowej sieci energetycznej. Jednak ta technologia jest jeszcze zbyt kosztowna i nie jest ekonomicznie uzasadniona.

CIEPŁY MONTAŻ OKIEN

– to proces, w którym wykwalifikowany montażysta wykorzystuje różne rozwiązania, poprawiające komfort termiczny stolarki okiennej. W zależności od oczekiwań prywatnych inwestorów, warunków, w jakich przeprowadzane są prace budowlane, czy czynników atmosferycznych, można dobrać indywidualnie odpowiedni system.

DOMY AUTONOMICZNE

– to koncepcja domu zeroenergetycznego rozszerzona o korzystanie jedynie z własnego ujęcia wody (także deszczowej) i produkcję żywności dla mieszkańców, a więc polegająca na całkowitym uniezależnieniu od zewnętrznej infrastruktury.

DRENAŻ

– jest to sieć instalacji ułożona wokół budynku, która zbiera wodę gromadzącą się w otoczeniu fundamentów i odprowadza ją na bezpieczną odległość od domu. Drenaż jest konieczny, jeżeli w podłożu są warstwy nieprzepuszczalne oraz gdy woda gruntowa zalega wysoko. Drenaż opaskowy zewnętrzny domu jednorodzinnego należy zaprojektować wtedy, gdy układ warstw gruntowych lub poziom zwierciadła wody gruntowej będzie powodować stały bądź okresowy kontakt ścian fundamentowych oraz fundamentów z wodą.

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA

– oznacza ilość zaoszczędzonej energii ustaloną w drodze pomiaru lub oszacowania zużycia przed wdrożeniem środka mającego na celu poprawę efektywności energetycznej i po jego wdrożeniu.

KOMFORT TERMICZNY

– taki stan otoczenia, w którym jest zachowana równowaga cieplna organizmu ludzkiego. Oznacza to, że osobom przebywającym w pomieszczeniu nie powinno towarzyszyć uczucie zimna ani gorąca

KOSZTORYS INWESTORSKI

– spis niezbędnych materiałów i robót w rozbiciu na poszczególne etapy budowy wraz z podanymi kosztami. Kosztorys wykonuje się na podstawie projektu domu oraz przedmiaru robót sporządzonego przez kosztorysanta.

KOTŁY KOMPAKTOWE

– to urządzenia stojące lub wiszące, w których zabudowany jest zbiornik ciepłej wody. W ich przypadku jedno urządzenie ogrzewa wodę do centralnego ogrzewania i c.w.u. – dlatego nazywane są często kotłami dwufunkcyjnymi. Kotły kompaktowe polecane są wszędzie tam, gdzie nie mamy do dyspozycji zbyt dużo miejsca do zamontowania kotła gazowego i osobnego zbiornika c.w.u.

KOTŁY PRODUKUJĄCE RÓWNIEŻ PRĄD, CZYLI MIKROGENERACJA

– w jednym urządzeniu znajduje się kocioł gazowy i moduł produkujący energię elektryczną oraz ciepło. Całością steruje regulator, który optymalizuje pracę całego urządzenia.

LEASING KONSUMENCKI

– od 1 lipca 2011 roku obowiązuje ustawa o ograniczaniu barier administracyjnych, zawierająca zapisy dotyczące leasingu konsumenckiego w Polsce. Leasing konsumencki to usługa w formie dzierżawy sprzętu lub urządzenia skierowana do osób nie prowadzących działalności gospodarczej. Najbardziej powszechnym dobrem pozyskiwanym w ten sposób jest samochód. Ale pojawiają się już leasingodawcy oferujący finansowanie urządzeń odnawialnych źródeł energii dla domów jednorodzinnych.W porównaniu z kredytami bankowymi leasing ten nie wymaga tylu formalności i zabezpieczeń, ponieważ nie ma ustawowego obowiązku badania zdolności kredytowej klienta. Do podpisania umowy wystarczą tylko dwa dokumenty tożsamości i oświadczenie o dochodach oraz wpłata tzw. czynszu inicjalnego w wysokości 15-30% wartości urządzenia. Oferty banków i firm leasingowych są bardzo różnie i podlegają ciągłym zmianom. Trudno jest jednoznacznie określić, która forma finansowania jest korzystniejsza.

LINIOWY WSPÓŁCZYNNIK PRZENIKANIA CIEPŁA

– określa ilość strat ciepła przenikającego przez mostek termiczny.

MOSTKI TERMICZNE (CIEPLNE)

– miejsca, które charakteryzują się wyższą przewodnością cieplną, niż pozostałe miejsca konstrukcji – to właśnie przez nie ucieka najwięcej ciepła z domu. Są one skutkiem użycia niejednorodnych materiałów lub powstają one w wyniku popełnienia błędów budowlanych.

NF15

– budynek, w którym wskaźnik zapotrzebowania na energię EUco nie będzie większy niż 15 kWh/(m²∙rok).

NF40

– budynek, w którym wskaźnik zapotrzebowania na energię EUco nie przekroczy 40 kWh/(m²∙rok).

NIEODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

– paliwa kopalne, takie jak węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny. W Polsce pozyskiwana jest z nich większość ok. (90%) energii.

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

– w skrócie OZE – paliwa pochodzące ze źródeł naturalnych i odnawialnych, wykorzystujących energię słońca, wiatru, wody i ziemi.

OPÓR CIEPLNY R

– określa zdolność przegrody do ograniczenia przepływu ciepła. Opór cieplny ściany jest sumą oporów cieplnych poszczególnych warstw materiałów. Im jest on większy, tym mniejsze są straty ciepła w budynku. Opór cieplny jest odwrotnością współczynnika przenikania ciepła U.

OPÓR DYFUZYJNY

– zdolność materiału do stawiania oporu parze wodnej przenikającej przez materiał. Określany jest za pomocą współczynnika Sd.

PALIWA NATURALNE POCHODZENIA ROŚLINNEGO

– biomasa, pelet, trzcina, wióry, olej rzepakowy itp.

PODSYPKA POD PŁYTĘ

– stanowi podbudowę pod płytę betonową podłogi na gruncie. Podsypka układana jest między ścianami fundamentowymi lub w przypadku podłogi piwnicznej w wykopie między ławami fundamentowymi. Należy ją układać na gruncie oczyszczonym z humusu, czyli żyznej warstwy, i wstępnie wyrównanym. Poszczególne warstwy podsypki należy dokładnie ubić, chyba że kruszywo tego nie wymaga. Najczęściej wykonuje się ją ze żwiru zmieszanego z piaskiem, czyli z tak zwanej pospółki.

PUSTAKI STYROPIANOWE

– to styropianowe kształtki, które zalewa się betonem. Kształtki zbudowane są z dwóch płyt styropianowych połączonych żebrami. Płyty te mogą mieć różną grubość, w zależności od tego, jaką izolacyjność termiczną ściany chce się uzyskać. Kształtki mają specjalne zamki, które sprawiają, że ich łączenie jest łatwe i wykonuje się je szybko. Jednak do łatwych nie należy ich zazbrojenie oraz zalanie mieszanką betonową.

PUSTAKI SZALUNKOWE

– produkuje się je najczęściej z betonu kruszywowego. Są to kształtki, które podczas budowy wypełnia się betonem. Stosuje się je zwykle do budowy ścian zewnętrznych, które muszą charakteryzować się dużą wytrzymałością.

ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE

– to wzajemnie uzupełniające się produkty, które są niezbędne do wykonania danego elementu budynku. Wszystkie składowe systemu zwykle pochodzą od jednego producenta, co gwarantuje ich dopasowanie pod względem technicznym oraz – co ma znaczenie w przypadku systemów wykończeniowych – estetycznym.

SPRAWNOŚĆ KOTŁA

– o tym, czy kocioł pracuje efektywnie, mówi jego sprawność. Określa ona stosunek ilości ciepła przekazywanego wodzie do ilości energii chemicznej zawartej w paliwie. Im sprawność kotła jest wyższa, tym lepiej – oznacza to bowiem, że urządzenie jest w stanie wyprodukować więcej ciepła.

SYSTEM DACHOWY

– to pochodzący od jednego producenta zestaw elementów, pozwalający na wykonanie całości pokrycia dachowego – od elementów termoizolacyjnych (membrany i folie) po pokrycia dachowe (dachówki cementowe czy ceramiczne, blachodachówka) i wykończenie (np. taśmy wentylacyjno-uszczelniające, dachówki systemowe, kosze dachowe, klamry, ławy kominiarskie, orynnowanie).

SYSTEM OCIEPLENIOWY

– zestaw materiałów, które – w połączeniu z profesjonalnym wykonaniem – dają gwarancję trwałości i funkcjonalności termoizolacji przez wiele lat. Warto też pamiętać, że systemy dociepleń są objęte gwarancją jedynie wówczas, gdy są kompletne. Systemy ociepleniowe znajdziemy zarówno w ofercie producentów materiałów termoizolacyjnych, jak i chemii budowlanej.

SYSTEM OCIEPLEŃ DACHOWYCH

– zestaw produktów, którego zadaniem jest zapewnienie nie tylko izolacji termicznej, ale także możliwości cyrkulacji pary wodnej przy jednoczesnej szczelności całej konstrukcji.

SYSTEM ŚCIENNY

– to wzajemnie uzupełniające się produkty, niezbędne do wymurowania ścian zewnętrznych budynku. Obejmuje on materiały murowe, najczęściej są to bloczki lub pustaki oraz zaprawy niezbędne do wymurowania z nich ściany. W skład systemów ściennych wchodzą również inne elementy, ułatwiające wzniesienie ciepłych przegród zewnętrznych.

SZARA ENERGIA

– obejmuje całą energię, jaka była niezbędna do wyprodukowania materiałów, z których powstał budynek, jego eksploatacji oraz recyklingu.

SZCZELNOŚĆ POWIETRZNA

– cecha materiału budowlanego, części budowli lub obudowy budynku, która całkowicie zapobiega przepływowi przez nią powietrza lub też umożliwia go w bardzo małym zakresie.

SZCZELNOŚĆ POWIETRZNA BUDYNKU

– własność budynku, która wraz z wentylacją odpowiada za prawidłową wymianę powietrza między wnętrzem budynku a otoczeniem, czyli dostarczenie tlenu i odprowadzenie dwutlenku węgla oraz wilgoci.

SZYBY Z POWŁOKĄ Z FOTOKATALICZNEGO I HYDROFILNEGO MATERIAŁU (TZW, SZYBY SAMOCZYSZCZĄCE)

– zastosowanie odpowiednich powłok powoduje, że brud w mniejszym stopniu przylega do szyby. Światło słoneczne aktywuje także właściwości hydrofilne powłoki, dzięki czemu krople deszczu tworzą na powierzchni szyby cienką warstwę niepogarszającą jej przejrzystości. Zaletą szyb z taką powłoką jest równomierne odparowywanie wody z jej powierzchni, co eliminuje powstawanie zacieków.

TEST SZCZELNOŚCI

– badanie polega na wymuszeniu różnicy ciśnień pomiędzy budynkiem a jego otoczeniem poprzez zastosowanie wentylatora tłoczącego określony strumień powietrza. Pozwala ono na wykrycie nieszczelności w montażu izolacji paroszczelnej. Stopień szczelności opisuje się wskaźnikiem n50, który informuje, ile powietrza dostaje się do domu w ciągu godziny oraz krotność wymian kubatury powietrza w ciągu godziny. Wskaźnik ten pozwala porównać stopień szczelności budynku z wartością określoną przez normę dla danego standardu energetycznego. Test szczelności powietrznej przeprowadza się w momencie, gdy zamontowano już stolarkę okienną i drzwiową, zostały zrobione tynki wewnętrzne, na poddaszu ułożona jest folia paroszczelna, ponadto wykonano wszystkie przebicia i przyłącza oraz instalacje. Nie powinny być natomiast wykonane ostateczne prace wykończeniowe, np. okładziny ścienne.

URZĄDZENIA HYBRYDOWE

– w jednej odbudowie znajduje się gazowy kocioł kondensacyjny, powietrzna pompa ciepła i zbiornik c.w.u. Pracą obu urządzeń grzewczych steruje regulator, który stale kontroluje koszty ogrzewania i w pierwszej kolejności wybiera najtańszy w danym momencie sposób ogrzewania.

WSKAŹNIK EUco

– informuje o wysokości energii użytkowej niezbędnej do ogrzewania i wentylacji. Określa stopień zabezpieczenia sprzed stratami ciepła niezależnie od zainstalowanych w nim urządzeń grzewczych, strat energii w wyniku ich działania oraz oddziaływania urządzeń na środowisko.

WSPÓŁCZYNNIK EK

– informuje o rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową, która powinna być dostarczona do budynku, z uwzględnieniem strat przesyłowych i wynikających z przenikania przez przegrody zewnętrzne, aby zapewnić utrzymanie projektowanej temperatury wewnętrznej, wentylacji oraz podgrzania wody użytkowej. Współczynnik EK jest ściśle powiązany z konstrukcją budynku i mówi nam, ile budynek rzeczywiście zużyje energii.

WSPÓŁCZYNNIK EK

– pokazuje, ile energii nieodnawialnej budynek może czerpać rocznie ze środowiska naturalnego do tego, by wytworzyć energię końcową dla celów ogrzewania, chłodzenia, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej wraz z energią pomocniczą potrzebną do zasilania oświetlenia, AGD i wszystkich innych urządzeń elektrycznych w domu.

WSPÓŁCZYNNIK g

– współczynnik przenikalności ciepła decydujący o tym, ile energii słonecznej pozyska okno. Im jest on wyższy, tym lepiej.

WSPÓŁCZYNNIK PRZENIKANIA CIEPŁA U

– oznacza właściwości termoizolacyjne dla danej przegrody budynku. Wartość współczynnika U [W/(m²∙K)] określa, ile energii przenika przez metr kwadratowy przegrody w czasie jednej sekundy, gdy różnica między temperaturą na zewnątrz i wewnątrz wynosi 1 Kelwin. Im współczynnik przenikania ciepła jest niższy, tym przegroda lepiej izoluje dom przed utratą ciepła.

WSPÓŁCZYNNIK PRZEWODZENIA CIEPŁA λ

– informuje o tym, jak materiał radzi sobie z powstrzymywaniem ucieczki ciepła. Im jest on niższy, tym wyrób charakteryzuje się lepszą izolacyjnością. Współczynnik przewodzenia ciepła λ jest przeliczany na współczynnik przenikania ciepła U dla konkretnej przegrody.

WSPÓŁCZYNNIK U BRAMY GARAŻOWEJ

– parametr dotyczący całej bramy. Czasami przez producentów podawany jest współczynnik pojedynczych segmentów – zawsze jest niższy niż współczynnik U całej bramy, do którego dolicza się mostki liniowe występujące na połączeniach paneli oraz obwodzie bramy.